top of page

GIMNASTYKA KOREKCYJNA TO RÓWNIEŻ ŚWIETNA ZABAWA

 

Jak widać na załączonych zdjęciach, nawet dzięki balonom można na wiele sposobów pracować nad prawidłową postawą. Zastosowanie zabawowej formy ćwiczeń na zajęciach z najmłodszymi uczniami przynosi dobre efekty.

 

Aleksandra Majewska - Porzezińska

CZYM JEST POSTAWA CIAŁA

Postawa ciała to charakterystyczne dla gatunku ludzkiego ustawienie ciała. Kształtuje się ona pod wpływem czynników zarówno wewnętrznych jak i zewnętrznych. Prawidłowa postawa jest jednym z warunków normalnego rozwoju i zdrowia człowieka - zabezpiecza organizm przed ujemnymi wpływami środowiska. W związku z tym kształtowanie postawy oraz korygowanie jej, gdy istnieje taka potrzeba,  jest niezmiernie ważnym zadaniem środowiska, które otacza dziecko.Obserwując uważnie dzieci, młodzież oraz dorosłych zauważamy, że sprawność organizmu, jego zdolność do pracy jest w poważnej mierze uzależniona od postawy ciała. Jest to zupełnie zrozumiałe, gdyż mięśnie i narządy wewnętrzne mają wtedy lepsze warunki do pracy.Prawidłowa postawa to także estetyczna sylwetka osobnika oraz harmonijne wykonywanie ruchów.Różnorodność czynników wpływających na kształtowanie się postawy sprawia, że staje się ona cechą indywidualną, charakteryzującą poszczególnych ludzi, przy czym ta indywidualna dla człowieka, zmieniająca się w czasie, nie zawsze jest  prawidłową.  Postawa prawidłowa powinna się odznaczać się następującymi cechami:- głowa jest ustawiona prosto nad klatką piersiową, miednicą i stopami, przednia ściana szyi zbliżona do pionu, barki usytuowane w przedłużeniu zarysu szyi, klatka piersiowa dobrze wysklepiona, łopatki przylegające do klatki piersiowej, brzuch płaski a przednio-tylne wygięcia kręgosłupa łagodnie zaznaczone;- wszystkie symetryczne części ciała usytuowane są na tej samej wysokości, tak samo oddalone od środkowej linii ciała i posiadają taki sam kształt;- osie łączące stawy ramienne, biodrowe i kolanowe oraz poprzeczna oś głowy są do siebie równoległe i prostopadłe do płaszczyzny strzałkowej.Wszystkie odchylenia od przedstawionych cech postawy prawidłowej bardzo często szpecą sylwetkę, wywierają negatywny wpływ na funkcjonowanie całego organizmu, prowadzą do zmian wtórnych takich jak zmniejszenie wydolności krążeniowo-oddechowej, osłabienia mięśni oraz ograniczenia zakresu ruchów  w stawach, co upośledza  ogólną sprawność i kondycję dzieci. Dlatego też odpowiednimi badaniami należy wykryć wszelkie nieprawidłowości postawy i związanych z nią funkcji narządów ruchu. Poprzez ćwiczenia ruchowe trzeba przyczynić się do podniesienia poziomu zdolności motorycznych, wydolności oraz usunąć ewentualne ograniczenia ruchów w stawach, wzmocnić określone grupy mięśniowe, przy czym  należy  mięśnie  zbyt  długie  skrócić,  krótkie  i  nadmiernie napięte wydłużyć, a przykurczone rozciągnąć.  Ćwiczeniami  można  także poprawić lub zmniejszyć niektóre wady budowy. Należy wyrabiać nawyk postawy prawidłowej.Stosowanie ćwiczeń korekcyjnych ma poprawić postawę ciała z uwagi na jej znaczenie dla organizmu i usprawnić funkcje organizmu, które w związku z postawą nieprawidłową zostały upośledzone.

 

PRZYCZYNY  POWSTAWANIA  WAD  POSTAWY

Znaczna plastyczność postawy stanowi ryzyko tworzenia się nieprawidłowych objawów pod wpływem powtarzających się lub długotrwałych niekorzystnych czynników, lecz równocześnie stwarza szansę świadomego sterowania jej rozwojem poprzez eliminowanie i redukowanie oddziaływań niekorzystnych, a stymulowanie pożądanych.Mała ilość ćwiczeń fizycznych i niedostatek sal gimnastycznych w szkołach z jednej strony oraz coraz częściej preferowany przez młodzież siedzący tryb życia z drugiej, przy jednoczesnym coraz mniejszym nacisku wychowawczym na kształtowanie postawy ciała staje się problemem społecznym. Nieprawidłowa postawa nie jest bowiem tylko mankamentem estetycznym, ale także wpływać może na gorsze funkcjonowanie organizmu, ograniczenie jego możliwości ruchowych i zmniejszenie sprawności fizycznej, a nawet na samopoczucie psychiczne. Stwarza także zagrożenie powstawania w przyszłości zmian przeciążeniowych układu ruchu. Stad tez reakcja osób troszczących się o młodzież wyrażająca się organizowaniem zespołów korekcyjnych.W codziennym życiu rzadko na ogół zwracamy uwagę na to, jak kształtuje się organizm dziecka, a robimy to dopiero wtedy,  gdy  wady  są  już  widoczne  i trudno je usunąć. Okazuje się jednak, że wszelkim wadom można przeciwdziałać, możemy z nimi walczyć i to bardzo skutecznie. Trzeba tylko wiedzieć jak to robić i kiedy podjąć odpowiednie działanie, a także zorientować się, co w budowie ciała jest wadą.

 

NAJCZĘŚCIEJ  WYSTĘPUJĄCE  WADY  POSTAWY  ORAZ NIEPRAWIDŁOWOŚCI  W  BUDOWIE  KOŃCZYN DOLNYCH

  

  1. PLECY OKRĄGŁE                                                                             

  2. PLECY WKLĘSŁE                                                                             

  3. PLECY WKLĘSŁO – OKRĄGŁE

  4. PLECY PŁASKIE                                                                                

  5. PLECY KOŁYSKOWE

 

W JAKI SPOSÓB RODZICE MOGĄ POMÓC SWOJEMU DZIECKU

Za szczególnie ważne zadanie w dziedzinie zdrowia dzieci trzeba uznać dbałość o jak najwcześniejsze eliminowanie odchyleń od prawidłowej budowy i postawy ciała. Korygowanie wad jest najczęściej procesem długotrwałym. Na efekty korygowania wady ma wpływ przede wszystkim konsekwentne postępowanie rodziców. Od nich bowiem zależy, czy dziecko z wadą postawy ma systematycznie i prawidłowo zorganizowane zajęcia w ciągu doby, tygodnia, miesiąca, roku a często i przez wiele lat. Dobra postawa jest wyrazem zdrowia oraz harmonii w budowie ciała. Podstawowym elementem profilaktyki wad postawy jest stworzenie dzieciom dobrych warunków rozwoju i chronienie ich przed chorobami przewlekłymi. Ważnym czynnikiem jest też prawidłowe odżywianie. W swym rozwoju dziecko musi mieć zapewnioną swobodę ruchów. Podstawową formą oddziaływania korekcyjnego jest – ze względu na swą częstotliwość – wykonywanie ćwiczeń domowych ok. 3 razy w tygodniu. Zależne jest to jednak od czynnego udziału w tym procesie zarówno dziecka jak i jego rodziców. Zajęcia grupowe (dwa razy w tygodniu) są w większości przypadków zbyt małym bodźcem korygującym by spowodował on oczekiwane efekty. Zajęcia w domu powinno przeprowadzać się wtedy, gdy dziecko nie jest zmęczone, pod kontrolą rodziców. Powinno ono ćwiczyć w stroju gimnastycznym i boso, w przewietrzonym pomieszczeniu na kocu, podłodze lub dywanie. Ćwiczy tylko dziecko zdrowe. Zalecane ćwiczenia domowe powinny być wykonywane bezbłędnie.

Prawidłowo zorganizowany system przeciwdziałania wadom postawy u dziecka powinien obejmować:

  1. Sen dzieci młodszych (6-10 lat) winien wynosić minimum 10 godzin na dobę, dla starszych 8-9 godzin. Dziecko powinno mieć własne łóżko o dość twardym, nie uginającym się materacu i małą, cienką poduszkę pod głowę. Zaleca się, aby zasypiało leżąc na wznak.

  2. Tornister (plecak szkolny) musi być tak zapakowany, by jego zawartość była równomiernie rozłożona i nie mogła się przesuwać. Powinien on być dość lekki.

  3. Zajęcia pozaszkolne dla dzieci z wadą postawy obejmują dwukrotnie w ciągu tygodnia ćwiczenia na sali i dwukrotnie na pływalni w zespole specjalnym. W pozostałe dni tygodnia dziecko ćwiczy w domu pod kontrolą rodziców zestaw ćwiczeń zalecony mu przez lekarza i instruktora. Odpoczynek dowolnie przez dziecko dobierany ma mieć charakter czynny i zawierać minimum 2 godziny dziennie elementy ruchu pod różnymi postaciami. Wykonywanie czynności codziennych podlega zasadom higieny i oszczędzania zarówno stóp jak i kręgosłupa.

  4. Odrabianie lekcji jest elementem bardzo ważnym nie tylko ze względu na cel podstawowy, jakim jest przyswajanie wiedzy, lecz także na postawę przy pracy. Ponieważ dziecko często spędza godzinę lub więcej na odrabianiu lekcji, działanie pozycji i czynnika czasu może być wykorzystywane w celach poprawy postawy, zaś przy zbagatelizowaniu tej możliwości – wpływać wręcz szkodliwie. W kształtowaniu poprawnej postawy jako jedno z zadań wysuwa się  konieczność opanowania przez dziecko prawidłowej pozycji roboczej. Do tego jednak potrzebne są następujące warunki: biurko lub stół prostokątny, z oświetleniem padającym z lewej strony (dla leworęcznych z prawej) i nie rażącym oczu o wysokości takiej, by dziecko opierając się przedramionami o blat stołu miało kręgosłup wyprostowany i barki ustawione poziomo. Wysokość krzesła powinna odpowiadać długości podudzi (stopy oparte o podłogę), wymodelowane oparcie oparte o odcinek lędźwiowy kręgosłupa. Zasadą  obowiązującą  przy  odrabianiu  lekcji  jest  zmiana  pozycji.  Oprócz  pozycji  opisanej  powyżej,  zalecana  jest  pozycja   klęku  z podparciem na przedramionach oraz pozycja leżąc na brzuchu dla lekcji ustnych czy przy czytaniu (odległość oczu od książki wynosi ok. 30 cm).

  5. Odżywianie winno być pełnowartościowe wg ogólnie znanych zasad. W przypadku znacznej nadwagi należy stosować dietę odchudzającą zgodnie z zaleceniami lekarza. Nadmierny ciężar ciała stanowi poważny czynnik pogłębiający wadę.

  6. Wskazane jest wykorzystywanie części wakacji i ferii zimowych na kolonie zdrowotne specjalnie zorganizowanych dla dzieci z wadami postawy.

 

Rodzice własnym przykładem powinni zachęcać swoje dzieci do rekreacyjnego uprawiania sportu i turystyki (pieszej, rowerowej, kajakowej). Dobór odpowiedniej dyscypliny powinien być dostosowany do rodzaju wady i jej zaawansowania.   Opanowanie   umiejętności   związanych   z   daną   formą   aktywności   ruchowej wdraża do systematycznego uprawiania jakiejś dyscypliny sportowej, stwarza podstawy do zachowania zdrowia i ustrzeżenia się przed powstawaniem wady bądź progresją już istniejącej.

 

PRZYKŁADOWE ZESTAWY ĆWICZEŃ DOMOWYCH DLA DZIECI Z WADAMI POSTAWY

- STOPY PŁASKO-KOŚLAWE

- KOŚLAWOŚĆ KOLAN

- SZPOTAWOŚĆ KOLAN

- PLECY WKLĘSŁE

- ODSTAJĄCE ŁOPATKI

- SKOLIOZY

- WYPŁASZCZENIE LORDOZY LĘDŹWIOWEJ

 

CELE I ZADANIA ĆWICZEŃ KOREKCYJNYCH

Celem ćwiczeń korekcyjnych jest prawidłowa postawa jako wyraz pełnego zdrowia fizycznego, psychicznego i sprawności dziecka.

Zadania ćwiczeń korekcyjnych to:

  • uaktywnienie układów: narządu ruchu, krążeniowego i oddechowego;

  • uzyskanie pełnego zakresu ruchu w stawach, odpowiedniej długości i siły określonych grup mięśniowych;

  • wyrobienie nawyku postawy prawidłowej.

 

MATERIAŁ PROGRAMOWY ZAJĘĆ KOREKCYJNYCH

Materiał programowy zajęć korekcyjnych obejmuje następujące grupy ćwiczeń: 

  1. Ćwiczenia ogólnorozwojowe,

  2. Ćwiczenia specjalne - korygujące określoną wadę,

  3. Ćwiczenia elongacyjne,

  4. Ćwiczenia nawyku prawidłowej postawy,

  5. Ćwiczenia oddechowe,

  6. Ćwiczenia Klappa,

  7. Korekcja we wodzie.

 

W skład podstawowych ćwiczeń korekcyjnych wchodzą ćwiczenia kształtujące prawidłową postawę. Do nich zaliczane są  ćwiczenia; korygujące ustawienie miednicy, antygrawitacyjne, mięśni grzbietu, brzucha, pośladków oraz poprawnego siedzenia, stania i chodzenia. Większość powyższych ćwiczeń wykonuje się przed lustrem.

 

Ćwiczenia kształtujące oddziałują na cały narząd ruchu,   zwiększają   zakres   ruchów   w   stawach, siłę i sprawność mięśni, oraz rozwijają płynność i estetykę ruchu. Do ćwiczeń tych należą ćwiczenia całego ciała, a więc głowy, kończyn górnych i dolnych oraz tułowia.   Podczas   wykonywania   tego   rodzaju   ćwiczeń stosuje się rytm i tempo. W celu ułatwienia prawidłowego wykonywania ruchów należy przy większości ćwiczeń stosować pozycje izolowane jak leżenie, siad czy klęk.

 

Należy zwracać uwagę - szczególnie w grupie dziewcząt - na ładne wykonanie ćwiczeń z uzyskaniem estetycznej linii ciała i kończyn. Przy ćwiczeniach kształtujących stosować np. muzykę, która ułatwia poprawne i estetyczne wykonywanie ćwiczeń oraz uprzyjemnia lekcję gimnastyki. W grupie chłopców zaleca się wprowadzanie większej liczby ćwiczeń siłowych, to jest przysiadów, uników, wypadów i klęków. Ćwiczenia kształtujące nie powinny trwać dłużej niż 15 min.

 

Do ćwiczeń oddziałujących na układ nerwowy zaliczane są ćwiczenia równoważne, koordynacyjne i zręcznościowe. Wyrabiają one zmysł równowagi ze współudziałem wzroku i czucia mięśniowo-stawowego. Są to ćwiczenia przy zmniejszonej stabilizacji i powierzchni podstawy, np. w staniu jednonóż, na ławeczce, trampie, poręczach. Przy tych ćwiczeniach obowiązuje również zachowanie dobrej postawy. Należy im poświęcić około 10 min.

Ćwiczenia oddziałujące na układ wegetatywny mają na celu zwiększenie wydolności   fizycznej   przez   wpływ  na narządy sterowane przez automatyzm wegetatywny. Do ćwiczeń układu wegetatywnego zaliczamy: chód, bieg, skoki. Bieg jest bardzo dobrym ćwiczeniem oddechowym i „treningiem serca”.
 

W czasie biegu, marszu czy skoku zwraca się uwagę na lekkość i swobodę ruchów. Wykluczyć należy przesadne napinanie mięśni i wstrzymywanie oddechu. Biegi i skoki wymagają bardzo umiejętnego dawkowania, gdyż łatwo można doprowadzić do przemęczenia. Nie powinny one trwać dłużej niż 2 - 3 min. Całość ćwiczeń układu wegetatywnego powinna się zmieścić w 5 – 7 min.

Lekcję gimnastyki korekcyjnej wskazane byłoby zakończyć ćwiczeniem wyrównawczym, np. chodem z zachowaniem dobrej postawy i kontrolą postawy przed lustrem.

 

W prowadzeniu gimnastyki korekcyjnej nauczyciel powinien opierać się na tych samych zasadach, co przy każdej innej lekcji gimnastyki. Można wprowadzić dwie lub trzy krótkie   przerwy   w   czasie lekcji, podczas których zespół odpoczywa w pozycji siedzącej i leżącej,  z  całkowitym  rozluźnieniem  mięśni  i  wykonuje  głębokie  wdechy i wydechy.

 

Uczniom z wadą postawy zaleca się poza gimnastyką wyrównawczą, uprawianie gier i sportów, jak: pływanie, wiosłowanie, siatkówka, koszykówka i inne.

Ćwiczenia wyrównawcze zespołowe z małymi dziećmi najłatwiej prowadzić w formie zabawy. W grupie ćwiczącej nie powinno być więcej niż 4-5 dzieci. Przy większej liczbie dzieci prowadzącym trudno objąć kontrolą wszystkie, poza tym bardziej rozprasza się uwaga dziecka. Dziecko chętnie wykona ćwiczenie, jeśli będzie ono atrakcyjne i ciekawe. Dlatego też do ćwiczeń kończyn górnych i dolnych należy korzystać  z rożnych przyborów, zarówno konwencjonalnych jak i niekonwencjonalnych. Ćwiczenia powinny być bardzo proste, krótkotrwałe i powtarzające się podczas każdej lekcji. W ten sposób dziecko nie nuży się, a przez powtarzanie tych samych ćwiczeń podczas każdej lekcji zapamiętuje je i uczy się wykonywania ich bardziej poprawnie. Program lekcji powinien być urozmaicony, ale scenariusz lekcji nie należy często zmieniać.

 

W ramach prostych ćwiczeń czynnych powinno się przede wszystkim uwzględnić ćwiczenia mięśni kończyn górnych, dolnych, brzucha i grzbietu. Ćwiczenia zasadnicze, wykonywane przez dzieci na komendę, powinny trwać krótko, 20 – 30 min. Resztę czasu lekcyjnego należy poświęcić na gry i zabawy ruchowe, które są najbardziej naturalnym rodzajem ruchu dla dziecka. W ich doborze należy uwzględnić przede wszystkim te, w których bierze udział cały narząd ruchu, a więc zarówno mięśnie kończyn jak i tułowia.   Dzieci   lubią   muzykę   i   śpiew,  dlatego też gry i zabawy można organizować przy muzyce i śpiewie. Wskazane jest prowadzenie gier i zabaw na świeżym powietrzu, przy dobrej pogodzie w każdej porze roku.

 

TORNISTER NA CENZUROWANYM!

Zaburzenia i wady postawy ciała spotykane u dzieci i młodzieży powstają często w okresie rozwoju fizycznego. Mają one nierzadko tendencje do nasilania się w miarę wzrastania oraz wyraźny związek z warunkami życia i nauki szkolnej. Przyczyn sprzyjających powstawaniu czy pogłębianiu się już występujących wad w budowie ciała dziecka jest wiele. Do jednej z nich zalicza się noszenie zbyt ciężkiego tornistra/plecaka, który stanowi nie tylko dla kręgosłupa, ale też i dla stóp oraz stawów kolanowych dość duże obciążenie. Może on również powodować odruchowe wysuwanie barków do przodu, a w rezultacie nienaturalne pogłębienie kifozy piersiowej (efekt okrągłych pleców). Należy więc dążyć do zmniejszenia (w miarę możliwości) ilości noszonych przez dziecko książek i zeszytów do niezbędnych w danym dniu. Trzeba również pamiętać o takim zapakowaniu   tornistra/plecaka,   aby   jego   zawartość nie mogła się w nim przesuwać. Noszenie większego obciążenia po jednej ze stron, lub tylko na jednym ramieniu,  może prowadzić do zaburzeń rozwoju symetrycznego   układu  mięśni grzbietu, a w konsekwencji do asymetrycznego ustawienia barków i łopatek, a nawet i do skoliozy. Kupując tornister/plecak dla dziecka należy zwrócić uwagę na to, czy posiada on usztywnioną ściankę przylegającą do pleców oraz na to, aby paski w jego górnej części były wszyte nieco z boku (powinny być w pewnej odległości od siebie).

 

ABY DZIECKO ROSŁO ZDROWO

Chcemy, by nasze dzieci trzymały się prosto, nie garbiły się, nie miały „iksów” i płaskostopia. Niestety, niewiele robimy w tym kierunku. Wady postawy to dziś problem zdrowotny numer 1 u młodego pokolenia. Znajdują się one na czele listy chorób cywilizacyjnych. Wprawdzie nie zagrażają życiu, ale z czasem powodują bóle pleców, krzyża, stóp, nóg, stawów biodrowych czy nawet głowy, gorsze funkcjonowanie układu oddechowego czy krążenia, niższą sprawność fizyczną i utrudnione poruszanie się itp.Lekarze alarmują, że 70% dzieci ma wady postawy. Przyczyn tego stanu rzeczy jest wiele. Czynnikami, które niosą zagrożenie to nieekonomiczne obciążanie kręgosłupa w życiu codziennym, nieodpowiednie meble, a przede wszystkim brak ruchu.Wszystko zaczyna się od najmłodszych lat, kiedy dziecko większość czasu spędza siedząc, obciążając przy  tym kręgosłup. Siedzi już w przedszkolu, szkole, w domu, przy posiłkach, telewizorze, komputerze, w kinie, właściwie wszędzie i przy każdej okazji. Pozycja stojąca i chodzenie coraz mniej miejsca zajmują w normalnym życiu. Postęp cywilizacyjny ogranicza potrzebę ruchu i zmusza do małej aktywności motorycznej. W tej sytuacji, oprócz zwiększonej aktywności ruchowej, rodzice muszą już od najmłodszych lat wpajać dzieciom nawyk prawidłowej postawy ciała podczas stania i w pozycjach siedzących. Oto kilka wskazówek na temat prawidłowej postawy. W staniu głowa jest uniesiona na „wysokiej szyi” bez wysuniętego ku przodowi podbródka, brzuch wciągnięty, tułów wyprostowany, pośladki napięte. Ciężar ciała powinien być powinien być rozłożony równomiernie na obu stopach. Gdy ciężar ciała spoczywa tylko na jednej nodze, dochodzi do osłabienia kości i stawów obciążanej kończyny, asymetrii postawy a nawet skoliozy.Ekonomiczna i estetyczna pozycja siedząca,   podobnie   jak   i stojąca jest zachowana wówczas, gdy kręgosłup utrzymuje   swoją   fizjologiczną   formę.   Dziecko   musi   siedzieć   na   całym   siedzisku, z wyprostowanym tułowiem i głową wyciągniętą w górę.   Rodzic   musi   likwidować złe nawyki swojej pociechy takie jak siedzenie z podwiniętą nogą, z nogą założoną na nogę czy wysuniętymi biodrami do przodu. Problem z siedzeniem to również problem z  właściwym   krzesłem. Krzesło przeznaczone do pracy powinno posiadać sięgające do łopatek oparcie z możliwością regulacji jego ustawienia. Dziecko nie powinno siedzieć na kancie siedziska, ale używać całej jego powierzchni. Wysokość siedzenia powinna  odpowiadać  odległości  między  dołem  podkolanowym  a  podłogą,  natomiast  wysokość blatu stołu i wysokość siedzenia musi być ustawiona tak, aby przedramiona ugięte pod kątem 90˚ tworzyły linię poziomą do blatu stołu.   Ważne,   aby  biurko lub stół był prostokątny z oświetleniem padającym z lewej strony (dla leworęcznych z prawej) i nie rażącym oczu.Ważna też jest częsta zmiana pozycji, która pozwoli uniknąć szybkiego zmęczenia mięśni stabilizujących kręgosłup. Przykładem pozycji zmiennej jest siad klęczny lub leżenie na brzuchu. Odciążeniem dla kręgosłupa jest siedzenie na gumowej piłce o średnicy ok. 80-90cm.Teraz Rodzicu, gdy już poznałeś prawidłowe ułożenie ciała Twojego dziecka gdy stoi czy siedzi, zastosuj to w praktyce i naucz je szanować swój kręgosłup w życiu codziennym.   

           

  

POWODZENIA!

 Aleksandra Majewska

PŁASKOSTOPIE U DZIECI CHOROBĄ WSPÓŁCZESNOŚCI

 

Materiał informacyjno-poradnikowy autorstwa pani Aleksandry Majewskiej-Porzezińskiej (nauczyciela prowadzącego gimnastykę korekcyjną) kierowany do rodziców i uczniów. Zapraszamy do lektury!

bottom of page